ผู้ปกครองหลายท่านคงกังวลเรื่องความสูงของลูก โดยเฉพาะเมื่อเห็นว่าลูกตัวเล็กกว่าเพื่อนในวัยเดียวกัน หรือเมื่อเทียบกับกราฟการเจริญเติบโตมาตรฐานแล้วพบว่าลูกอยู่ในเปอร์เซ็นไทล์ที่ต่ำกว่าเกณฑ์ วันนี้เราจะมาทำความรู้จัก “โกรทฮอร์โมนคืออะไร” พร้อมวิธีดูแลให้ลูกเติบโตได้เต็มศักยภาพ
โกรทฮอร์โมน (Growth Hormone) หรือที่เรียกย่อว่า GH เป็นฮอร์โมนที่ผลิตจากต่อมใต้สมอง มีบทบาทสำคัญในการควบคุมการเจริญเติบโตของร่างกาย โดยเฉพาะในช่วงวัยเด็ก และวัยรุ่น สิ่งที่น่าสนใจคือ ฮอร์โมนชนิดนี้จะถูกผลิตมากที่สุดในช่วงการนอนหลับลึก โดยเฉพาะระหว่างเวลา 22:00-24:00 น. ซึ่งเป็นช่วงที่ร่างกายสร้าง และซ่อมแซมเซลล์ได้ดีที่สุด นี่เป็นเหตุผลว่าทำไมการนอนหลับให้เพียงพอ และเป็นเวลาจึงสำคัญมากสำหรับการเจริญเติบโตของลูก
ในโครงสร้างของโกรทฮอร์โมนประกอบด้วยโปรตีน และกรดอะมิโนที่จำเป็นถึง 191 โมเลกุล ซึ่งทำหน้าที่เป็นเสมือนตัวกระตุ้นการเจริญเติบโตในทุกส่วนของร่างกาย โดยระดับของฮอร์โมนนี้จะสูงที่สุดในช่วงวัยเด็ก และวัยรุ่น และจะค่อย ๆ ลดลงเมื่อเข้าสู่วัยผู้ใหญ่ การเข้าใจถึงกลไกการทำงานของโกรทฮอร์โมนจะช่วยให้ผู้ปกครองสามารถส่งเสริมการเจริญเติบโตของลูกได้อย่างถูกต้อง และมีประสิทธิภาพ
มักมีคำถามมากมายเกี่ยวกับโกรทฮอร์โมนช่วยอะไร ? อยู่บ่อยครั้ง เมื่อพูดถึงโกรทฮอร์โมน หลายคนอาจนึกถึงแค่เรื่องความสูง แต่จริง ๆ แล้ว โกรทฮอร์โมนนี้มีประโยชน์ต่อร่างกายลูกน้อยมากมาย ในด้านการเจริญเติบโตของร่างกาย โกรทฮอร์โมนจะกระตุ้นการสร้างเซลล์กระดูกใหม่ เพิ่มมวลกล้ามเนื้อ และพัฒนาโครงสร้างร่างกายให้แข็งแรง การมีระดับโกรทฮอร์โมนที่เหมาะสมจะช่วยให้ลูกมีพัฒนาการทางร่างกายที่สมบูรณ์ตามวัย
นอกจากนี้ โกรทฮอร์โมนยังช่วยเสริมสร้างระบบภูมิคุ้มกัน ทำให้ร่างกายแข็งแรง และลดความเสี่ยงในการติดเชื้อ งานวิจัยหลายชิ้นพบว่า เด็กที่มีระดับโกรทฮอร์โมนที่เหมาะสมมักมีภูมิต้านทานที่ดี ไม่เจ็บป่วยบ่อย และหากเจ็บป่วยก็มักฟื้นตัวได้เร็วกว่าเด็กที่มีระดับโกรทฮอร์โมนต่ำ
และที่สำคัญ โกรทฮอร์โมนยังมีส่วนช่วยในพัฒนาการของสมอง ส่งเสริมการเรียนรู้ พัฒนาความจำ และเพิ่มประสิทธิภาพการทำงานของสมอง การศึกษาพบว่า เด็กที่มีระดับโกรทฮอร์โมนที่เหมาะสมมักมีความสามารถในการเรียนรู้และจดจำที่ดี สามารถมีสมาธิจดจ่อกับการเรียนได้นานขึ้น
การเจริญเติบโตด้านความสูงของเด็กมีความเชื่อมโยงโดยตรงกับโกรทฮอร์โมน ในด้านการพัฒนากระดูก ฮอร์โมนนี้จะกระตุ้นการเจริญเติบโตของกระดูกอ่อน เพิ่มความยาวของกระดูก และช่วยให้กระดูกแข็งแรง โดยเฉพาะในช่วงที่เรียกว่า “Growth Spurt” หรือช่วงที่เด็กมีการเจริญเติบโตอย่างรวดเร็ว ซึ่งมักเกิดขึ้นในช่วงวัยรุ่น โกรทฮอร์โมนจะทำงานอย่างหนักเพื่อกระตุ้นการเจริญเติบโตของกระดูกให้ได้มากที่สุด
นอกจากนี้ โกรทฮอร์โมนยังมีบทบาทสำคัญในการสร้างคอลลาเจน ซึ่งช่วยเสริมสร้างเนื้อเยื่อกระดูก พัฒนาแผ่นการเจริญเติบโตของกระดูก ( growth plate ) และช่วยในการยืดตัวของกระดูก กระบวนการนี้จะเกิดขึ้นอย่างต่อเนื่องตลอดช่วงการเจริญเติบโต จนกระทั่งแผ่นการเจริญเติบโตของกระดูกปิดสนิท ซึ่งโดยทั่วไปจะเกิดขึ้นเมื่ออายุประมาณ 18-20 ปีในผู้ชาย และ 16-18 ปีในผู้หญิง
ในด้านการเผาผลาญ โกรทฮอร์โมนยังช่วยควบคุมการใช้แคลเซียม จัดการสมดุลแร่ธาตุในร่างกาย และส่งเสริมการดูดซึมสารอาหารที่จำเป็นต่อการเจริญเติบโต การทำงานร่วมกันของโกรทฮอร์โมน และสารอาหารต่าง ๆ ทำให้ร่างกายสามารถนำสารอาหารไปใช้ในการสร้างความสูงได้อย่างมีประสิทธิภาพ ดังนั้น การได้รับสารอาหารที่ครบถ้วน และเพียงพอจึงเป็นสิ่งสำคัญไม่แพ้การมีระดับโกรทฮอร์โมนที่เหมาะสม
หลายครั้งที่ภาวะขาดโกรทฮอร์โมนในเด็กเกิดจากพฤติกรรมการใช้ชีวิตประจำวัน การนอนดึก นอนไม่เป็นเวลา และการพักผ่อนไม่เพียงพอ ล้วนส่งผลต่อการผลิตโกรทฮอร์โมน ในปัจจุบัน เด็ก ๆ มักใช้เวลากับหน้าจออุปกรณ์อิเล็กทรอนิกส์มากเกินไป ซึ่งแสงสีฟ้าจากหน้าจอสามารถรบกวนการหลับ และการผลิตโกรทฮอร์โมนได้ นอกจากนี้ การขาดการออกกำลังกายก็เป็นอีกปัจจัยสำคัญที่ทำให้การผลิตฮอร์โมนนี้ไม่เต็มประสิทธิภาพ
ในด้านโภชนาการ การรับประทานอาหารไม่ครบ 5 หมู่ การขาดโปรตีนคุณภาพ และการทานอาหารไม่เป็นเวลา ก็ส่งผลต่อการสร้างโกรทฮอร์โมนเช่นกัน โดยเฉพาะในยุคปัจจุบันที่เด็ก ๆ มักชอบอาหารฟาสต์ฟู้ดส์ ขนมกรุบกรอบ และเครื่องดื่มที่มีน้ำตาลสูง อาหารเหล่านี้ไม่เพียงแต่ขาดสารอาหารที่จำเป็น แต่ยังอาจรบกวนการผลิต และการทำงานของโกรทฮอร์โมนอีกด้วย
ที่สำคัญไม่แพ้กันคือความเครียด ไม่ว่าจะเป็นความกดดันเรื่องการเรียน การแข่งขันในโรงเรียน หรือปัญหาครอบครัว ล้วนส่งผลต่อการผลิตโกรทฮอร์โมน เมื่อร่างกายเครียด จะหลั่งฮอร์โมนคอร์ติซอล (Cortisol) ออกมา ซึ่งสามารถยับยั้งการทำงานของโกรทฮอร์โมนได้ ดังนั้น การสร้างสภาพแวดล้อมที่ผ่อนคลาย และลดความกดดันจึงเป็นสิ่งสำคัญสำหรับการเจริญเติบโตที่ดีของเด็ก
การส่งเสริมให้ร่างกายผลิตโกรทฮอร์โมนได้อย่างเต็มที่ สามารถทำได้หลายวิธี เริ่มจากการจัดตารางการนอนที่เหมาะสม ควรให้เด็กเข้านอนก่อน 22:00 น. และนอนให้ได้ 8-10 ชั่วโมงต่อคืน จัดห้องนอนให้มีอุณหภูมิที่เหมาะสม ไม่มีแสง หรือเสียงรบกวน และหลีกเลี่ยงการใช้อุปกรณ์อิเล็กทรอนิกส์ก่อนนอน
ด้านโภชนาการ ควรให้เด็กรับประทานอาหารที่มีประโยชน์ครบ 5 หมู่ เน้นอาหารที่มีโปรตีนคุณภาพสูง เช่น ไข่ เนื้อปลา เนื้อสัตว์ไม่ติดมัน และถั่วต่าง ๆ ควบคู่กับผัก และผลไม้สด ซึ่งอุดมไปด้วยวิตามิน และแร่ธาตุที่จำเป็น หลีกเลี่ยงอาหารที่มีน้ำตาลสูง และอาหารแปรรูป เพราะนอกจากจะไม่มีประโยชน์แล้ว ยังอาจรบกวนการทำงานของโกรทฮอร์โมนอีกด้วย
ด้านการออกกำลังกายก็เป็นอีกปัจจัยสำคัญที่ช่วยกระตุ้นการผลิตโกรทฮอร์โมน แนะนำให้เด็กออกกำลังกายอย่างสม่ำเสมอ อย่างน้อยวันละ 30-60 นาที เลือกกิจกรรมที่เหมาะกับวัย และความสนใจ เช่น ว่ายน้ำ บาสเกตบอล หรือแม้แต่การวิ่งเล่นในสนาม การออกกำลังกายเพิ่มความสูงได้ไม่เพียงช่วยกระตุ้นการผลิตโกรทฮอร์โมนเท่านั้น แต่ยังช่วยเสริมสร้างกล้ามเนื้อ และกระดูกให้แข็งแรงอีกด้วย
ไขข้อข้องใจ “โกรทฮอร์โมน คืออะไร และโกรทฮอร์โมนช่วยอะไร” โกรทฮอร์โมนเป็นปัจจัยสำคัญที่ส่งผลต่อความสูง และการเจริญเติบโตของลูก การสร้างสภาพแวดล้อม และพฤติกรรมที่เหมาะสมจะช่วยให้ร่างกายผลิตโกรทฮอร์โมนได้อย่างมีประสิทธิภาพ ผู้ปกครองสามารถช่วยส่งเสริมการผลิตโกรทฮอร์โมนให้ลูกด้วยการจัดตารางการนอนที่เหมาะสม ดูแลเรื่องอาหารการกิน และส่งเสริมการออกกำลังกายเพิ่มความสูงอย่างสม่ำเสมอ
สำหรับผู้ปกครองที่กังวลเรื่องความสูงของลูก สามารถปรึกษาผู้เชี่ยวชาญที่ Professional Health เราคือคลินิกเพิ่มความสูง ที่มีแพทย์ที่พร้อมให้คำแนะนำ และวางแผนการดูแลที่เหมาะสมสำหรับลูกน้อยของคุณ การดูแล และเอาใจใส่ตั้งแต่เนิ่น ๆ จะช่วยให้ลูกมีโอกาสเติบโตได้เต็มศักยภาพตามที่ควรจะเป็น ปรึกษาเราได้ที่